قانقاریا یا سیاه‌ مُردِگی عفونتی است که معمولا در قسمتی از ماهیچه یا استخوان ظاهر می شود و آن قسمت را سیاه می کند و از بین می برد. این بیماری به علت عفونت با باکتری کلستریدیوم پرفرجنس به وجود می آید.این بیماری یکی از انواع بافت‌مردگی در بدن است و عفونت زخم‌ها یا آسیب خوردن به بافت‌ها باعث آن می‌شود.

قانقاریا را بافت‌ مرده‌ معنی کرده اند‌. هنگامی که زخم‌ عفونت‌ پیدا می كند یا بافت‌ به علت وارد آمدن‌ آسیب‌ دچار تخریب‌ می شود قانقاریا ‌ ایجاد می‌شود ‌. هر نقطه‌ای‌ از بدن‌ ممکن است درگیر قانقاریا گردد ، اما انگشتان‌ پا، پا، و ساق‌ پا، انگشتان‌ دست‌، دست‌، و ساعد دست‌ از شایع‌ترین‌ محل ها می باشند. احشای‌ شكمی‌ خطرناك‌ترین‌ مکان برای بروز قانقاریا است‌.
می توان گفت قانقاریا یکی از انواع بافت‌مردگی در بدن است و ایجاد عفونت در زخم‌ها یا آسیب خوردن به بافت‌ها باعث آن می‌شود.

انواع قانقاريا
دو نوع قانقاریا وجود دارد: نوع‌ خشك‌ كه‌ عاری از عفونت‌ باكتریایی‌ می باشد، و نوع‌ مرطوب‌ كه‌ زخم‌ به علت وجود باكتری‌ها دچار عفونت‌ شده است. در مورد نوع خاصی از قانقاریای مرطوب واژه‌ قانقاریای‌ گازدار به‌ كار می‌رود.
در اثر توقف ناگهاني جريان خون در يک قسمت از بدن قانقارياي مرطوب ايجاد مي‌شود. توقف جریان خون ممکن است به علت سوختگي با حرارت، يخ زدگي شديد، تصادف فيزيکي و از بين رفتن بافت‌ها، وجود لخته در داخل رگ يا گاهي اوقات در اثر زخم بستر ایجاد شود. ایجاد چنین وضعيتی ممکن است به پيدايش عفونت به وسيله تجمع باکتري‌ها منجر شود که براي پيشگيري از این وضعیت، بايد زخم را هميشه تميز نگه داشت. به طور تدريجي و به علت کاهش یافتن جريان خون در رگها به وجود می آید. از علل پیدایش قانقاریای خشک می توان به بيماري ديابت و بيماري تصلب شرايين یا سخت‌ شدن شريان‌ها اشاره کرد. جمع شدن تدريجي بافت‌ها، کاهش دمای بافت درگیر، رنگ پريدگي و از بين رفتن نبض در اندام مبتلا قانقارياي خشک را شامل می شود.

علایم شایع بیماری
1-متورم‌ شدن بافت درگیر
2- احساس درد یا بی‌حس‌ شدن‌ قسمت مبتلا
3- ایجاد تب‌ خفیف‌ معمولا تا 38 درجه‌ سانتیگراد
4- از زخم‌های‌ موجود در بافت‌های‌ مرده‌ ترشحات‌ بدبو تراوش می کند.
5- پوست‌ سیاه می شود و عضلات‌ درگیر و استخوان‌ زیر آن‌ از بین می رود.
6- پوست به حالتی در می آید که انگار‌ روی‌ حباب‌های‌ هوا در زیر پوست‌ فشار آورده‌ می‌شود.

علل بیماری
همانطور که گفته شد قانقاریا به علت توقف یا کاهش شدید جریان خون در یک قسمت از بدن رخ‌ می‌دهد.
حال جریان‌ خون در موارد زیر متوقف‌ می شود و قانقاریا ایجاد شود:
1-ابتلا به عفونت‌ با باكتری‌ كلستریدیوم‌ پرفرجنس‌
2- آسیب‌ رسیدن به بافتها‌ در اثر حوادث‌، جراحی‌، یا زخم‌های‌ سوراخ‌كننده‌ عمقی‌
3-له‌شدن قسمتی از بدن‌ كه‌ باعث‌ قطع‌ جریان‌ خون‌ شود.
4- بسته شدن راه شریان به علت تشكیل‌ لخته‌ خون‌ در یك‌ سرخرگ‌
5- سفت‌ و انعطاف‌ناپذیر شدن‌ سرخرگ‌ها یا تصلب شریانها
6-سرمازدگی‌ به مدت طولانی

عوامل افزایش دهنده خطر
1-دیابت‌ شیرین‌
2- سن‌ بالا
3- جریان‌ خون‌ كم‌ در یك‌ بافت‌ خاص‌
4- ایجاد اختلال‌ در خونرسانی‌ مانند سیگار كشیدن‌ و سوء مصرف‌ الكل‌.

پیشگیری
افرادی که مبتلا به‌ دیابت‌ هستند باید دستورات‌ درمانی‌ را به‌ دقت‌ رعایت‌ كنند. پای‌ خود را به طور مرتب از نظر علایم‌ ناشی‌ از بافت‌ بیمار كنترل‌ كنند. بهتراست ناخن‌ها را همیشه‌ كوتاه‌ نگاه‌ داشت. كفش‌های‌ راحت‌ و اندازه‌ پایشان بپوشند تا بافت پا آسیب نبیند. در صورت‌ مشاهده علایم‌ عفونت‌ که شامل گرمی‌، تورم‌، قرمزی‌، درد یا حساس‌ بودن‌ به‌ لمس‌ می باشد در یك‌ ناحیه اسیب دیده از پوست‌، باید به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كرد. باید مراقب بود تا آسیبی‌ به‌ بدن وارد نشود.

عواقب مورد انتظار
اگر بیماری پیشرفت نکرده باشد با استفاده از‌ آنتی‌بیوتیك و جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ بافت‌های‌ مرده‌ میتوان معالجعه کرد اما اگر قانقاریا درمان نشود می‌تواند منجر به‌ عفونت‌ مرگبار گردد.

عوارض احتمالی
1-شوك‌
2- مسمومیت‌ خون‌
3- قطع‌ عضو
4- اختلال در انعقاد خون به علت انعقاد داخل‌ عروقی‌ منتشر.
درمان
1-بیمار برای‌ درمان‌ باید‌ در بیمارستان‌ بستری ‌.
2- تلاش‌ برای‌ ایجاد و یا افزایش جریان‌ خون‌ به‌ ناحیه‌ مبتلا.
3- برداشتن‌ بافت‌ مرده‌ از طریق جراحی، كه‌ گاهی‌ ممکن است به قطع‌ عضو نیز منجر گردد.

داروها
1- داروهای‌ ضد درد
2-داروهای‌ ضد انعقاد برای‌ جلوگیری‌ از تشكیل‌ لخته‌ خون‌
3- استفاده از آنتی‌بیوتیك‌ داخل‌ وریدی برای‌ مبارزه‌ با عفونت‌ در مراحل‌ اولیه‌.

فعالیت
باید تا وقتی كه‌ پیشرفت‌ قانقاریا متوقف‌ و بهبود آن‌ آغاز نشده‌ باشد باید در رختخواب‌ استراحت‌ كرد. و پس‌ از آن می‌توان‌ تدریجاً فعالیت‌ها را دوباره آغاز کرد. در صورتی‌ كه‌ قطع‌ عضو ضروری باشد باید از فیزیوتراپی‌ استفاده کرد.

رژیم غذایی
هنگام‌ بافت‌ آسیب‌دیده‌ در حال بهبود و ترمیم است، باید رژیم‌ پرپروتئین‌ و پركالری‌ داشت. باید مكمل‌ ویتامینی‌ و معدنی‌، از جمله‌ روی‌، دریافت‌ شود. مایعات‌ به‌ مقدار كافی‌ نوشیده شود بطور مثال (حداقل 8-6 لیوان‌ در روز )
منبع:7sib.ir